E-PAPERZORROA

Kaixo irakurle guztioi!

Ni Iratxe Oiartzabal Ugalde naiz, Donostiako Irakasleen Unibertsitate Eskolan Haur Hezkuntzako Gradua ikasten ari den neska bat, lehenengo maila hain zuzen ere. Blog honen helburu nagusia bigarren lauhilabetean izan dugun Didaktika Orokorreko saioetan egiten genituen jardueren inguruko lanak, ikerketak eta hausnarketak zuekin konpartitzea izan da, bilduma antzeko bat eginez. Sarrera hau idatzi dut blog honi amaiera emateko, ikasturtea amaitzen ari delako. Horregatik, kurtso osoan landu dugunaren inguruko laburpentxo edo sintesi bat egingo dut ikasitako guztiaren ideia orokor bai izan dezazuen; eta bien bitartean, esteken bitartez lan guztiak ikusteko aukera izango duzue.

Blog honetako lehen sarrera, nire burua aurkezpenaz gain, argazki elkarrizketen ingurukoa da. Bertan, gure Haur Hezkuntzako etapan zehar ateratako argazkiak ekartzea proposatu zitzaigun, edota etapa hori gogora ekartzen zizkiguten elementuen argazkiak, garai hartako bizipenak gogora ekarriz. Esan beharra daukat etapa honen inguruko oroitzapen zoriontsuak ditudala, baita bertan izan nuen irakasleaz ere. Honek, pisu handia izan du gaur egun ikasten ari naizen gradua aukeratzerako orduan, baita etorkizunean irakasle lanak egiterakoan hartuko dudan jokabidean ere. 

Bigarren sarreran, hezkuntzarekin zerikusia duten argazkien hausnarketa baten inguruan jardun nuen. Baina lehenik eta behin, gaur egun aurki ditzakegun curriculum motak zein diren aipatu nituen: curriculum ofiziala (gobernutik adostua datorrena), curriculum erreala (kurtsoan zehar lantzen dena), curriculum nuloa (lantzen ez diten gaiak) eta curriculum ezkutua (zeharka lantzen diren gaiak). Argazki hauek batez ere azken curriculum mota honen ingurukoak dira, curriculum ezkutuaren ingurukoak hain zuzen ere. Bertan ideia ezberdinen inguruan hitz egiten da, besteak beste sexismoa eta ikasleen berezitasun eza. Argi dago gizartean ematen diren egoerak eskola barruan ere ematen direla, azken batean, eskola gizartearen erreflexua baita. Beraz, irakasleok egoera kaltegarri hauek ebazten saiatu behar gara, gaur egungo egoera aldatu eta hobetzeko, haurrengan eragin handia izaten dutelako

Hirugarrengo sarreran hezkuntzaren inguruko hainbat esaldi hausnartu genituen, aurreko saioko argazkien jarduerari jarraipena emanez. Gehienek hezkuntzaren indar eta beharra azpimarratzen dute; bizitzan erabat beharrezkoak diren oinarriak ikastea ahalbidetzen baitu eta honi esker engainatuak ez izaten, bizikidetza egokia lortzea ahalbidetuz. Beraz, hau potentziatu eta hezkuntzan ematen diren akatsak zuzentzen ahalegindu behar gara, ez soilik irakasle eta hezkuntzan parte hartzen duten irakasleok, bazik eta gizarte osoak.

Laugarren sarrera egin ahal izateko, irakasleen formazioa eta irakaskuntza esanguratsua eta globalizazioaren inguruko hiru testu irakurri genituen: "Cajas de vida: paisajes que nos narran", "Cuando los prodesores escriben: sobre redes y aprendizaje" eta "La narrativa como texto experiencial: incluirse en el texto". Honen laburpena egiteko, lehenik taldeka bildu ginen eta testu bakoitzetik hamar ideia nagusi atera genituen, ondoren bakoitzak bere laburpena egiten laguntzeko asmoz. Testu hauetan, haurren aurre ezagutzetatik habiatuta irakatsi behar dela esaten dute, haien zalantzak argituz. Irakasleak ikasleen paperean jartzea gomendatzen dute, egunerokotasunean ematen diren gaiak landuz, eta horretarako hainbat ikastaro egitea gomendatzen dute. 

Bosgarren sarreran ikaskuntza esanguratsua eta globalizazioaren inguruan hitz egin dut, aurreko testuei jarraipena emanez. Gai hau lantzeko, taldeka bildu, testu bat (edo batzuk) irakurri eta haien inguruko aurkezpenak prestatu genituen. Aurkezpen horietatik ondorioztatu genuen, haurrek beraien ezagutzak esperientzietan oinarrituz modu errez edo aktiboago batean ikasten dutela, edo beste era batera esanda, haurren ikaskuntza esanguratsua dela. Ikaskuntza esanguratsuarekin lotuta globalizazioa aipatu beharra dago; egindako ikaskuntza berriak aurre ezagutzekin lotzen ikasten baitute eta esanahi berria ematen diete, behar izanez gero.

Seigarren sarreran, eta baita ondorengoetan ere, curriculum gaiaren inguruan jardun genuen, Heziberriren inguruan hain zuzen ere, hori baita Euskal Autonomia Erkidegoan ezarrita dagoena. Lehenik eta behin, bertan agertzen diren hainbat artikulu irakurri genituen, eta ondoren, haurtzaroko esperientziekin loturak egin genituen. Hori gauzatu ahal izateko, Heziberriko artikuluen zati batzuk hartu eta garai hartan indarrean zegoen curriculuma eta oraingoa alderatu genituen, gure esperientzietan oinarrituta beti ere.

Zazpigarren sarrera egin ahal izateko, eta curriculumaren inguruan gehiago sakontzeko, bi artikulu irakurtzea eta laburpena egitea proposatu zitzaigun: "Curriculuma" (Jaume Serramona) eta "El curriculum oculto visual: aprender a obedecer a través de la imagen" (Acaso eta Nuere). Bertan curriculuma zer den definitzen dut, ikaskuntza-irakaskuntza prozesuko helburu, metodologia, antolamendu, eduki, ebaluazio eta konpetentziak zehazten dituen dokumentu normatiboa. Horrez gain, beste hainbat ezaugarri azaltzen ditut, hala nola curriculum motak, oinarriak eta diseinua.

Zortzigarren sarreran, curriculumaren gaiari amaiera emate aldera, curriculumaren zehaztapen mailak zein diren aztertu genituen, eta haien arteko bereizketak egiteko taula bat osatu genuen haien ezaugarriekin, hala nola dokumentuen izena, arduradura eta baldintzatzaileak agertzen zirelarik. Bertan, curriculumaren lau mailak ageri dira: Oinarrizko Curriculum Diseinua (1. maila), Ikastetxeko Curriculum Proiektua (2. maila), Gelako Programazioa (3. maila) eta Banakako Egokitzapen Curricularra (4. maila).

Curriculum gaia alde batera utzita, bederatzigarren sarreran, metodologia ezberdinak lantzen hasi ginen, edo beste era batera esanda, irakaskuntza ikaskuntza prozesua behar bezala emateko aukera desberdinak. Lehenengo metodologia landu genuena diziplinarteko proiektuetan oinarritutako ikaskuntza izan zen. Horretarako, Donostiako ikastetxe batean landutako bi eredu erakutsi zizkiguten, metodologia hau hobeto ulertzeko asmoarekin. Haurren interes eta zalantzetatik abiatuta lan egiten da; era honetan, kooperazioa eta denon parte hartzea suspertuz.

Hamargarren sarreran beste metodologia bat jorratu genuen, txokoetan oinarritutako metodologia hain zuzen ere. Bertan, haurrak talde ezberdinetan banatzen dira eta talde bakoitza txoko batera joaten da, bakoitzean gai zehatz bat lantzen dutelarik. Era horretan, talde lana eta kooperazioa sustatzen da, jardunak funtzionatzeko beharrezkoa delako. Horregatik, metodologia hau oso aproposa da elkarlanean jarduten ikasten dutelako eta haurren integrazioa bultzatzen delako, bakoitzaren garapen erritmoa errespetatuz.

Hamaikagarren sarreran, bi metodologia hauek gehiago sakontzeaz gain, beste bi metodologia berri landu genituen, tailerrak eta Decrolyren metodologia hain zuzen ere. Horrez gain, lauen arteko berdintasunak eta ezberdintasunak aztertu genituen, Didaktika Orokorreko blogeandauden irakurgaietan oinarrituz. Orokorrean, proiektu, txoko, tailer eta Decroly metodologiek globalizazio eta ikaskuntza esanguratsua kontzeptuekin bat egiten dute, ikasleen aktibotasunarekin bat etorriz. 

Hamabigarren eta azken sarreran, kurtsoa agurtu eta ikasitako guztia praktikan jartzeko unitate didaktiko bat egitea planteatu zitzaigun. Nire taldeak, Xarmaint taldeak, udaberria gaiaren inguruko unitate didaktikoa egin genuen, lau urteko haurrekin lantzeko gai aproposa iruditu zitzaigulako eta horrez gain, egunerokotasunean oinarritutako ezagutzetatik abiatzeko aukera ematen duelako, ikaskuntza esanguratsua jorratuz. Lana gauzatu ahal izateko, fikziozko ikastalde batean kokatu genuen gure burua, non ikasle batek behar bereziak zituen, etorkina zelako ez hizkuntza ulertzen ez zuelako. Jarraian, unitate didaktikoa lantzeko metodologia; Heziberritik ateratako helburuak, edukiak eta konpetentziak; jarduerak; eta ebaluazioa nolakoak izango ziren azaldu genuen. Azkenik, unitate didaktikoari amaiera emateko, gure proposamena gelakideei aurkeztu genien.

Azken sarrera honekin nire blogari amaiera emango diot, nire helburu nagusia bete dudalako, kurtso honetan zehar Didaktika Orokorreko saioan egindako lanen laburpenak, azalpenak eta hausnarketak bildu eta zuekin konpartitzea. Gustuko izan dezazuela espero dut.

Agur eta beste bat arte!

PROIEKTU, TXOKO, TAILER ETA DECROLYREN METODOLOGIAK

Gaurko klasean Proiektu, Txoko, Tailer eta Decroly metodoari buruzko artikulu batzuk irakurri eta bakoitzaren ezaugarri bereizgarriak atera ditugu.

PROIEKTUAK

Honako metodo honetan ikasleak mundu errealean moldatzeko prestatzen dituzte, gaur egungo gaiak lantzeko inolako arazorik izan gabe, hala nola, heriotzari buruz hitz egitea. Honako metodologia gauzatzeko ezaugarri hauek jarraitu behar dira:

·  Ikasleen eta irakasleen arteko harreman eta komunikazioa ongi antolatzea

·  Esperientzia transmititzea, programari uko eginez

·  Imajinazioa lantzea

Gainera, metodologia hau gauzatuta garai bateko eskoletan zeuden jarrerak desagerrarazi nahi dituzte, adibidez, inteligentzia hitza, nota onak ateratzen dituen pertsonari erreferentzia egiteko. Proiektuetan oinarritutako metodologian, aldiz, pertsona inteligentea edo inteligentzia askoko pertsona, mundu errealari buruz ezagutza handia duen pertsona izanen da. Kasu honetan, irakaslearen eginkizuna ikasleak gidatzea da, haiek dituzten ikuspuntuak garatuz eta ez ongi eta gaizki zer dagoen esanez. Landu beharreko gaiak ikasleen interesen arabera bideratuta daude. Irakasleak hartzen duen rola dinamikoa, motibatzailea, bultzatzailea… da. Ikasleak, aldiz, parte hartzaile aktiboak, hartzaileak, igorleak (ikaskideekin informazioa elkarbanatzean)... dira.

Helburuekin bukatzeko, esan beharra dago, zehazki zortzi dituela metodologia honek:

1.- Ikasle bakoitzaren gaitasunetara egokituz indibidualki ikastea.

2.- Gai desberdinak landu jakinduria garatzeko.

3.- Teoria ikasitako esperientziekin erlazionatzea.

4.- Ikasitakoa errealitatean ikustaraztea.

5.- Errealitatea aztertuz bakoitzaren izaera garatzea.

6.- Ikasle-irakasleen arteko komunikazio egokia.

7.- Bai irakasleek, bai ikasleek ebaluatzea.

8.- Talde lana bultzatzea.

TXOKOAK

Txokoak haurren garapena bultzatzeko metodologia kooperatibo eta parte hartzailea da; zeinetan haurrak taldetan banatzen diren gai edo ezagutza espezifikoak landuz. Honek haur bakoitzaren erritmoa errespetatzen du eta bakoitzaren berezitasun eta zailtasunak azalarazten ditu; hauetan esku hartzeko aukera emanez.

Txokoen beste ezaugarri batzuen artean, haurren interes eta zalantzak kontuan hartzen direla aurki dezakegu, aurrez dituzten ezagutzetatik abiatzen direlarik. Gainera, ikaslearen inplikazio maila handiak metodologia dinamikoa bihurtzen du eta oso eraginkorra dela frogatu ahal izan da, mekanikoa bihurtzen ez den arte.

Txokoen metodologia ulertzeko “Rincones para un aprendizaje significativo” testua irakurri eta aztertzea interesgarria izango litzateke. Bertan, Haur Hezkuntzako irakasle baten esperientzia azaltzen da bere ikasgela txokotan antolatzerako orduan, zeina guztiz beharrezkoa den haurren autonomia eta ekimen pertsonala garatzeko. Hona hemen txokoen antolakuntzak bete beharreko helburu nagusiak:

· Jolasaren bidez sormena bultzatzea.

· Askatasun eta autonomia pertsonala garatzea.

· Elkarbizitzako eta berdintasunezko giza- balioak bultzatzea.

· Jakin- mina eta esperimentaziorako ahalmena sustatzea.

Honengatik guztiarengatik, metodologia hau haurren garapena osotasunean bultzatzeko oso aproposa dela deritzot eta haurrei elkarlanean jarduten erakusteko ere balio du; zeina gero eta garrantzitsuagoa den gaur egun. Gainera, haur bakoitzaren erritmoa errespetatzen du eta taldean jarduten dutenez, ikasle bakoitzaren behar edo berezitasunak erraztasun handiagoz antzeman daitezke.

Hala ere, esan beharra dago, metodologia honek zerikusi handia duela Proiektuetan Oinarritutako Metodologiarekin; biek gai zehatzak lantzen baitituzte ikasleen ezagutza eta zalantzetatik abiatuz eta irakasleen inplikazio maila altua baita. Hala ere, txokoetan haurrei askatasun handiagoa ematen zaiela uste dut eta, horrenbestez, lan egiteko era dinamikoagoa dela. Proiektuetan, ordea, aurrez planifikatutakoa modu zorrotzagoan bete behar dela eta irakaslearen papera aktiboagoa dela esan dezakegu, klase osoak ezagutza bera momentu berdinean lantzen duelarik. Baina, bi metodologiek haurren behar eta berezitasunak ondo ezagutzea eskatzen dute eta hauen atzean lan handia dagoela ezin dugu ukatu.

TAILERRAK

Tailer hauek problema matematikoak ebazteko erabiltzen dituzte. Bertan, problemak ebazpena arrazoitzeko era ezberdinetako materialak aurki ditzakete. Helburua haurren pentsatzeko erara hurbiltzea da, haien kabuz problemak ebazteko gai baitira; horretarako, ipuinen laguntza izaten dute, haurren interesa erakartzeko. Tailerrek hainbat fase dituzte:

1. Problemaren aurkezpena eta tailerren funtzionamenduaren arauen azalpena.
2. Lan indibiduala, egiten dutena ebaluatuz.
3. Taldekideekin norberak egindakoa partekatu, eta ondoren, gelakide guztiekin.
4. Emaitza komunikatzea.

Testuan kasu praktiko baten azalpena egiten du, 4 urteko haurren gela batean hain zuzen ere. Lehenengo fasea gauzatzeko, birbil batean biltzen dira eta irakasleak ipuina irakurtzen die hainbat aldiz, haurrek informazio guztia hartu dutela ziurtatu arte; eta jarraian, problema planteatzen die. Ondoren, bigarren fasean, haur bakoitza bere lekura joaten da lan egitera. Irakasleak materialak erabiltzerako orduan askatasuna ematen die eta material ezberdinak erabiltzera gonbidatzen ditu. Bakoitzak era ezberdin batera errepresentatzen du ebazpena: margoekin, koloretako piezekin… Elkarrekin lan egiteko aukera daukate, bakarka emaitza lortzen ez badute. Gainera, elkarren artean kopiatzen uzten die, ikasteko beste era bat dela esaten dutelako. Hirugarren fasean, denak elkarrekin biltzen dira eta erantzuna nola lortu duten azaltzen diote elkarri. Baten batek arazoak baditu, hurrengoari ematen diote txanda. Problemak pixkanaka zailduz joango dira, baina dagokien etapari egokituta beti ere.

Metodologia hau erabiliz, haurren interesa piztea lortzen dute eta inplikazio handiagoa lortzen da. Haurrak dira protagonistak eta irakasleek laguntzaile papera hartzen dute.  Azken finean, hezkuntza ulertzeko beste modu bat da.

DECROLY

Decroly-k sortu zuen eredu pedagogikoa globalizazioan oinarritzen da. Hezkuntzaren helburu nagusiena, gizartean integratzeko ahalik eta hezkuntza bide egokiena lantzea da. Helburu hau betetzeko bi gauza hartu behar dira kontutan, alde batetik, gizarteratzeko beharrak eta bestetik haurraren egoera eta beharrak.

Decrolyren teoriaren arabera haurrak bere ikaskuntza prozesuan hiru fase edo etapa igaroko ditu:

Lehena, behaketa litzateke, hau eraginkorra izan dadin haurraren ingurukoak hau da; familiak, esperientzia sozialak eta eskolak hartu emanean egon behar dute.  Behaketa hau zuzena edo zeharkakoa izan daiteke; zuzena, irakasleak haurraren parte hartzea sustatzen duenean da, betiere, haurraren interes gune hori etxetik eskolara helarazten diotelarik. Zeharkakoa aldiz,  interesen inguruko azterketa egiteko aukerarik ematen ez denean emango litzateke; hala nola, filmak, maketak…

Behin behaketa eginda, bigarren fasea dator; hau da, asoziazioa. Asoziazioan, irakasleak haurren interesekoak diren gaiak analizatu, erlazionatu eta sistematizatu egiten ditu .

Irakasleak, haurrari denboralizazioaren, egoera eta norabidearen (gertu-urrun,aurrean–atzean…), segiden(lehen-orain,iragana-oraina-etorkizuna), iraupenaren (asko-gutxi)… kontzeptuak erabiliko ditu. Hala nola, irakasleak konparazio eta deskribapen zehatzagoak egiteko aukera izango du. Irakasleak erabiliko dituen galderak: katuak mantsoak ala azkarrak dira?, zenbat denbora bizi daitezke katuak?... motatakoak dira.

Irakasleak haurrarengan interesa piztu nahi badu egingo dizkion galderak kausazkoak izango dira. Esaterako, zer egiten dute animali hauek? Zergatik?, Zer da gehien interesatzen zaizuna? Zergatik?..., Zer?, Nola?

Haurrari lana eta bere erabilpenaren inguruko ezagutzak irakatsi nahi dizkionean, berriz, beraien interesetatik abiatuko diren galderak egingo dizkio ; ala nola: zeinek zaintzen ditu animaliak?, nola egiten dute?, zer behar dute?, animaliek laguntzen al dute gizakiari?...

Eta gai etikoak, moralak eta sozialak landu nahi direnean erabiliko diren galderak: nola tratatzen ditugu ingurukoak eta nola tratatu behar dira? galderak egingo dira. Galdera hauen nahia kontzeptuak  haurren interesetatik abiatuta ikastea da, beraien beharrak eta nahiak kontuan izanda.

Azkeneko fasea espresioa da. Haurrek gaitasun linguistikoa, matematikoa, gorputzezkoa, plastikoa eta musikala barneratzeari dagokio. Haurrek beraien pentsamendu guztia ulertarazteari dagokio.

EZAUGARRI KOMUNAK

Lau metodologia hauen desberdintasunak azaldu ondoren, hauek haurrekin jarduteko orduan dituzten ezaugarri komunak azalduko ditugu.

Alde batetik, lau metodologiak haurraren interesetatik abiatzen direla esan beharra dago; lortu beharreko helburuetara heltzeko haurren motibazio eta kezketan zentratzen baitira.

Gainera, lau metodologia hauek, aurrez proposatutako metodologia tradizionalekin haustea dute helburu; ikasleak hartzaile hutsak izatearen aurka baitaude eta hauen aktibotasuna aldarrikatzen dute, estrategia desberdinak proposatzen dituzten arren. Honengatik guztiarengatik,  irakaslearen eginkizuna ikasleak gidatzea dela esan dezakegu, hauek dituzten ikuspuntuak garatuz eta hauek epaitu gabe.

Beraz, lau metodologia hauen nahia edo helburua, haurrak mundu errealean dauden erronketarako prestatzea dela azpimarratu beharra dago.

UNITATE DIDAKTIKOA - UDABERRIA

Didaktika Orokorreko klasean zazpi saioko unitate didaktiko bat prestatzea proposatu zitzaigun. Guk, Xarmant taldeak, Ermuko (Bizkaia) Ongarai Eskolari zuzendutako Udaberriari buruzko bat sortu genuen, inguruneari erreferentzia eginez; haurren egunerokotasunarekin lotuta dagoen gaia dela iruditzen zaigulako eta haurrak naturarekin harremanetan jartzeko aukera ona delako. Hona hemen gure unitate didaktikoa

Unitate didaktikoa gelakideen aurrean aurkeztu genuen, eta horretarako ondorengo Prezia erabili genuen:

TXOKOAK

      Gaurkoan, txokoak zer diren eta nola funtzionatzen duten ikasi dugu. Horretarako, hasieran galdera batzuk erantzun ditugu taldeka, eta ondoren, txokoen inguruko azalpen bat jaso dugu, gainerako galderak erantzun ahal izateko. Azkenik, jarduerarekin amaitzeko, txokoen eta Proiektuetan oinarritutako metodologien arteko berdintasunak aurkitu ditugu, baina hori hurrengo mezuan azalduko dizuet.

Txokoetan oinarritutako metodologia gauzatu ahal izateko, haurrak taldetan banatzen dira, horietan gauza edo gai jakin batzuk landuz eta kooperazioa bultzatuz, metodologia ezberdinak erabiliz. Beste era batera esanda, txokoen antolamendua haurren garapena bultzatzeko metodologia kooperatibo eta parte hartzailea da; zeinetan haurrak taldetan banatzen diren gai edo ezagutza espezifikoak landuz. Honek haur bakoitzaren erritmoa errespetatzen du eta bakoitzaren berezitasun eta zailtasunak azalarazten ditu; hauetan esku hartzeko aukera emanez.

Txokoen beste ezaugarri batzuen artean, haurren interes eta zalantzak kontuan hartzen direla aurki dezakegu, aurrez dituzten ezagutzetatik abiatzen direlarik. Gainera, ikaslearen inplikazio maila handiak metodologia dinamikoa bihurtzen du eta oso eraginkorra dela frogatu ahal izan da, mekanikoa bihurtzen ez den arte. Hona hemen txokoen antolakuntzak bete beharreko helburu nagusiak:

- Jolasaren bidez sormena bultzatzea.

- Askatasun eta autonomia pertsonala garatzea.

- Elkarbizitzako eta berdintasunezko giza- balioak bultzatzea.

- Jakin- mina eta esperimentaziorako ahalmena sustatzea.

Lan modularrerako behaketa egitera joan ginenean, metodologia mota hau ikusteko aukera izan genuen. Gela lau txokotan banatuta zegoen: jolas txokoa, etxe txokoa, margotegia eta lan txokoa. Bertan lan egiteko, irakasleak aurrez prestatzen zituen taldeak, 5-6 pertsonako taldeak, eta kurtso osoan ez ziren aldatzen. Horrela, egunean bi alditan erabiltzen zituzten txoko hauek; lehenengoa, jolastokira joan aurretik, eta bigarrena, berriz, bertatik itzuli ondoren. Saioak 45 minutu ingurukoak izaten ziren, nahiz eta denboralizazioa egoeraren arabera molda zezaketez, luzatuz zein laburtuz. Zirkulazioari dagokionean, makinistak aukeratzen zuen talde bakoitza zein txokotara joango zen, eta egunean bi txoko ezberdinetatik igarotzen ziren.

Materialari dagokionean, txoko bakoitzean material ezberdina zegoen, bertako ezaugarrietara moldatua. Jolas txokoan, puzzleak eta eraikuntzarako piezak ziren nagusi. Etxe txokoak, joku sinbolikoa eta rol ezberdinak lantzeko materialak zeuden, hala nola jostailuzko sukaldea, erratza, ohea, zapiak, autoak eta panpinak. Margotegi txokoan, marrazketarako materiala zen nagusi: rotulkiak, tamaina ezberdinetako paperak, tenperak, kaballetea eta marrazkiak zintzilikatu ahal izateko pintzak eta zeloa. Azkenik, lan txokoan, irakurketa eta idazkea lantzea zutenez helburu, jarduera fitxak, liburuak, ordenagailua, margoak, arkatzak eta borragomak.

Irakaslearen eginkizunekin jarraituz, ezberdina izan zen txokoaren arabera. Parte hartze aktiboagoa izan zuen lan txokoan eta jolas txokoan, bertan haurrek jardueretarako laguntza gehiago behar zutelako. Bestalde, margotegian eta etxe txokoan haurrek askatasun handiagoa zutenez jardueretarako, irakaslearen arte hartzea baxuagoa izan zen.

Honengatik guztiarengatik, metodologia hau haurren garapena osotasunean bultzatzeko oso aproposa dela deritzot eta haurrei elkarlanean jarduten erakusteko ere balio du; zeina gero eta garrantzitsuagoa den gaur egun. Gainera, haur bakoitzaren erritmoa errespetatzen du eta taldean jarduten dutenez, ikasle bakoitzaren behar edo berezitasunak erraztasun handiagoz antzeman daitezke.

PROIEKTUETAN OINARRITUTAKO IKASKUNTZA

Saio honetan zehar proiektuetan oinarritutako ikaskuntzaren inguruan jardun dugu. Horretarako, lehenik, hiruko talde txikitan bildu gara eta bi galdera erantzun ditugu, proiektuen inguruan beti ere. Ondoren, metodologia hau hobeto ulertzeko, bi Power Point erakutsi dizkigute. Ondorengoa da proiektuetan oinarritutako ikaskuntzaren inguruan ikasi duguna:

Hasteko, proiektuen metodologiaren inguruan zer genekien galdetu digute. Gai konkretuak lantzeko erabiltzen den metodo konstruktibista bat da; praktika, kooperatibismoa eta parte hartzea bultzatzen dena. Oinarria ikaskuntza esanguratsua eta globalizatua da eta irakasleak haurrak behatu eta gidatu behar ditu, beste irakasleekin koordinatuz.

Ikaskuntza mota hau hobeto ulertzeko bi adibide jarri zizkiguten, bata egutegiarena eta bestea futbolarena. Bertan, eskolako ikasleek egutegirik ez zutenez bat eraikitzea erabaki zuten, ikasleen aurre ezagutzetatik habiatuz. Horretarako, zekitenaren inguruan jardun zuten: hilabeteen izenak, urtaroak, kolore ezberdinak... Gainera, gelan kanpotarrak zituztenez, hazkuntza ezberdinetan idatzi zituzten hilabeteen izenak, aniztasunari erantzunez. Azkenik, etxera eraman zituzten egutegi hauek.

Beraz, argi ikus dezakegu metodologia honetan ikasleen interesetatik abiatutako gaiak lantzen direla, hauen eta gurasoen parte hartzea beharrezkoa izanik. Bai ikasleen eta baita irakasleen arteko koordinazioa ezinbestekoa da jarduerak gauzatu ahal izateko. Ikasleak mundu errealean moldatzeko prestatzen dituzte, gaur egungo gaiak lantzeko inolako arazorik izan gabe. Honako metodologia gauzatzeko ezaugarri hauek jarraitu behar dira:

·  Ikasleen eta irakasleen arteko harreman eta komunikazioa ongi antolatzea

·  Esperientzia transtimitzea, programari uko eginez

·  Imajinazioa lantzea

Kasu honetan, irakaslearen eginkizuna ikasleak gidatzea da, haiek dituzten ikuspuntuak garatuz eta ez ongi eta gaizki zer dagoen esanez. Landu beharreko gaiak ikasleen interesen arabera bideratuak daude. Irakasleak hartzen duen rola dinamikoa, motibatzailea, bultzatzailea… da. Ikasleak, aldiz, parte hartzaile aktiboak, hartzaileak, igorleak (ikaskideekin informazioa elkarbanatzean)... dira.

"Cajas de vida: paisajes que nos narran", "Cuando los profesores escriben: sobre redes y aprendizaje" eta "La narrativa como texto experiencial: incluirse en el texto"

Saio honetan zehar, hiru testu irakurri ditugu eta haien inguruko hausnarketa egin dugu taldeka. Lagungarria izan dadin, lehenik testu bakoitzetik hamar ideia nagusienak hartu ditugu, eta ondoren, testu moduan idatzi dugu, jarraian ikus dezakezuen bezala:

Lehenengo testua "Cajas de vida: paisajes que nos narran" izenekoa da. "Cajas de vida" hauetan haurrek bere bizipenen inguruko arrastoak jasotzen dituzte, hala nola . Honek, nork bere burua hobeto ezagutzea ahalbidetzen du, eta baita gelako kideak elkar hobeto ezagutzea ere. Era horretan, haurren bizipenetatik eta jakintzetatik habiatuta ikasten dute, hau da, ikaskuntza haurren interesetatik habiatzen da. 

Bizipen horietatik haurrak nola sentitzen diren jakiten du irakasleak, eta hortik habiatuz, adimen emozionala lantzen dute. Kontzeptu berriak lantzeaz gain, beldurrak gainditzen laguntzen diote elkarri. Haien kabuz pentsatzen ere ikasten dute. Metodologia honetan denak elkarrekin jarduten dutenez, inor ez da baztertuta geratzen, ikasleak modu berdinean ezagutuz eta denontzat interesa agertuz. 

Gainera, kutxa horiek etxera eramaten dituzte, familiekin erlazio sendoagoak sortuz. Horrela, pixkanaka elkarrekin batera jardunez, heltzen joaten dira.

Bigarren testua ren izena "Cuando los profesores escriben: sobre redes y aprendizaje" da, Ann Liebermanek eta Diane Woodek idatzitakoak. Bertan azaltzen dute irakasleen etengabeko prestakuntza modu teorikoan antolatzen dutela egunerokotasunean, geletan sortzen diren arazo eta beharrak kontuan hartu gabe. 

Hamarkadetan zehar ikasteko modu alternatiboak sortu dituzte, NWP esaterako ("Proyecto nacional de escritura). Bertan, teoria eta praktika uztartzen dira eta gelan aplikatzeko erabilgarria da. NWP-k hezkuntza, ikaskuntza eboluzio eta entsaio desberdinen prozesu bezala interpretatzen du , hezitzaileak protagonistatzat hartuz. Protagonistak bihurtu ahal izateko, ikastaroan estrategia ezberdinak erabiltzen dituzte, hala nola "la silla del autor", "grupos de escritura" eta "Demostraciones docentes". Bakoitzak bere gauzak konpartitzen ditu, eta ondoren, besteek komentarioak egiten dituzte.

Ikastaroa amaitzean, bertan parte hartutako irakasleek beraien eskoletan gainontzeko irakasleei modu horretan jarduten irakasten diete bere ezagutzak elkarbanatuz eta aplikatuz. Gainontzekoen kritikak onerako erabiltzen dituzte, hobetzen laguntzeko asmoz. Ikastaro hauetan, ikasle sentitzen dira berriz ere eta beraien lekuan jartzen ikasten dute, beraien lanak zuzentzen, irakasleek bizitakoa kontuan hartuz.

Azkenik, norbere lanak besteekin elkarbanatu eta publiko egiten dituzte, irakurtzea eta idaztea zer den hobeto ikasteko. Ikaskuntza-irakaskuntza prozesu bukatugabetzat hartu dute.


Hirugarren testuan, bestalde, Anna Richert Ershlerrek idatzitako "La narrativa como texto experiencial: incluirse en el texto" izenekoa da. Lehenik eta behin esperientziaren eta ikasketaren arteko bereizketa egiten du, ez dira gauza bera; eta gainera, ikasketa ez da beti esperientziaren ostean etorri behar. Irakasle munduan hartu behar diren erabakiak berdinak izango direla azaltzen du nahiz eta esperientziaduna edo hasiberria izan.

Pertsona bakoitzak bere istorioa propioa du, bere bizipen propioak izan ditu; non besteekin konpartituz gauza aberasgarri asko irakasten diren. Irakasleak gai izan behar du haurren arreta bereganatzeko. Azalpenak entzun ditzaten lortzeko, narrazio bat idaztea lagungarria izan daitekeela defenditzen du Anna Richertek.Horrez gain, ikastetxeak irakasleentzat ikasteko gune baliagarri bezala definitzen ditu, dena justifikatu beharko ez balukete.

Narrazioek irakasleen imajinazioa azaltzen dute, ezaugarri askorekin; horrela, irakaskuntzaren mundurako sarbidea sortzen dute entzuleentzat. Narrazio hauek, idazleak klaseko bizipenak aztertzea eta ondorioak ateratzea bideratzen du. Hauen bitarteko ikasketaren ondorio bat da momentuek garrantzia handia daukatela.

IKASKUNTZA ESANGURATSUA ETA GLOBALIZAZIOA

Guk, Xarmant taldeak, pasaden ostiraleko Didaktika Orokorreko klasean Ausubelen ikaskuntza esanguratsua azaldu genuen. Aurretik beste bi taldek egin zituzten aurkezpenak, txokoen inguruko aurkezpenak. Honakoa da guri egokitu zitzaigun lana:

Hasteko, hezkuntzaren oinarriak finkatzen dituen ikaskuntza esanguratsua definitzea komenigarria izango litzateke. Ikaskuntza esanguratsua ezagutza zahar eta berrien interakzioan oinarritzen da; ez arbitrarioa eta ez literala delarik. Ez arbitrario izateak aurreko ezagutzak espezifikoak direla esan nahi du; eta ez literalak, ordea, hitzez hitzezkoa ez dela.

Baina zertarako balio du ikaskuntza esanguratsuak ? Zer lortzen da honi esker ?

Ausubelen ustez, ikaskuntza esanguratsuari esker, ikasleak ezagutza berriei esanahi bat ematen die eta ezagutza zaharrekiko zuten ideia edo esanahia aldatu edo, alderantziz, egonkortzeko aukera ematen zaie.

Hala ere, azpimarratu beharra dago, ikaskuntza esanguratsuaren barnean bi ikaskuntza mota bereiz ditzakegula. Alde batetik, kontzeptu bat barneratzeko aurreko ezagutzen beharra dagoenean, ikaskuntza esanguratsu superordenatuarekin egiten dugu topo. Adibidez, matematiketan bidertzen eta zatitzen ikasteko beharrezkoa da aurretik gehitzen eta kentzen jakitea. Bigarren ikaskuntza esanguratsu mota subordinatua da; hau ikaskuntza zahar eta berrien interakzioaren ondorioz esanahi berri bat sortzen denean ematen da. Adibidez, haurrek herri edo hiri desberdinen izenak ezagut ditzakete, baina, eskolan geografia ikastean hiri horiek zein probintziatan kokatzen diren barneratuko dute. Honengatik guztiarengatik, ikaskuntza esanguratsuak egitura kognitiboan, hierarkizatuta eta elkarrekin lotuta daudela esan dezakegu.

Hauen antolakuntza eta erabilerari dagokionez, ondorengoa esan dezakegu: ikaskuntza hauek denbora luzean zehar edo egunerokotasunean erabiltzen ez badira “atrofiatu” egiten daitezkeela; hau da, ezagutzak bereizteko gaitasuna murriztu egiten da, nahiz eta hauek berriz ere barneratzea nahiko zaila den. Ikaskuntza hauek segituan ahazten badira eta berreskuratzeko hasieratik ikasi behar badira, mekanikoak edo ez esanguratsuak direla esan dezakegu. Eta azkenik, hauen argitasun eta egonkortasunean aldaketak ematen badira erabilera eta ezagutza berriak barneratzeari esker, ikaskuntza dinamikoak direla esango dugu.

Beraz, ikaskuntza esanguratsua denboran zehar mantentzen dena da, edozein momentutan erabili edo berreskuratzeko prest eta egitura kognitiboan antolatuta. Hau lortzeko, beharrezkoa da ezagutza zahar eta berrien arteko interakzioa; hau da, aurre ezagutzak, material esanguratsua eta informazioa erlazionatzeko gaitasuna.

Ikaskuntza esanguratsua egiteko oinarrizko bi baldintza bete behar dira: ikasketarako materiala esanguratsua izatea eta ikasleak ikasteko jarrera izatea. Lehenengoari dagokionean, materialak esanahi logiko bat izan behar du, ikasleak aurretik dituen ideiak material horrekin erlazionatu ahal izateko. Bigarren baldintzari jarraituz, ikasleek ezagutza berriak aurretikako ezagutza horiekin lotu nahi behar dituzte, hau da, ezagutza berri hauek moldatu, aberastu, garatu eta esanahia eman beharko diete.

Bestalde, argi dago egitura kognitiboak honekin zerikusia duela. Egitura kognitiboaren paperari dagokionean, argitasuna, egonkortasuna eta ezagutzen antolaketa ezinbestekoak dira. Prozesu interaktibo bat da. Alde batetik, ikasitako horrek esanahi berria hartzen du; eta bestetik, aurreko ezagutzekin integratu eta bereizi egiten da.

Hau guztia gertatzeko subsunsoreak ezinbestekoak dira. Subsunsoreak, ezagutza berriak ikasteko ezinbesteko aurre ezagutzak dira. Adibidez, haur batek lehen aldiz zaldi bat ikusten duenean eta norbaitek horri zaldia deitzen zaiola esatean, animalia jakin hori errepresentatuko du. Baina ondoren, zaldi gehiago agertuko dira, nahiz eta ezaugarri ezberdin batzuk ezberdinak izan, kolorea esaterako. Eta gainera, itxura antzekoa duten beste animalia batzuk ikusiko ditu, astoak esaterako. Beraz, zaldiak ezaugarri komun batzuk dituzten animalia mota bat errepresentatzen duenean, zaldiaren kontzeptua barneratuta izango du.

Baina, subsunsoreak aurre ezagutzak direnez, nondik lortzen ditugu lehen subsunsoreak? Ausubelen esanetan, lehen subsunsoreak inferentziaren, abstrakzioaren, diskriminazioaren, aurkikuntzaren eta errepresentazioaren bitartez eraikitzen dira. Hasiera batean, esperientziak eragin handia dauka. Pixkanaka, subsunsoreek eta meditazio pertsonalak aurre hartzen dute; eta azkenik, heldua denean, asimilazioaren bitartez.

Hala ere, ikasle guztiek ez dituzte subsunsoreak. Ikasle hauek, aurretiko antolatzaileak erabiltzen dituzte ikasterako orduan: enuntziatuak, galderak, pelikulak… Bi motatako aurre antolatzaileak daude: azalpen antolatzaileak eta konparaziozko antolatzaileak. Azalpen antolatzaileek, ikasleak dakienaren eta jakin beharko lukeenaren arteko lotura egiten dute, ez duelako ikasketarako materiala ezagutzen. Bestalde, konparaziozko antolatzaileei dagokionean, materiala ezaguna egiten zaio eta ikasterako orduan lagungarria suertatuko zaio, ezagutza berriak integratzen lagunduko dio.

Ausubelen teoriak lau ikaskuntza era azaltzen dizkigu: aurretik aipaturiko ikaskuntza esanguratsua, ikasleak dituen ezagutzetatik abiatuz hasten den ikasketa eta denbora luzez irauten duena egitura kognitiboan. Beste muturrean, berriz, ikaskuntza memoristikoa dugu; honek haurrak memoriaz ikastean datza eta denbora motzean irauten du egitura kognitiboan. Bi muturreko ikaskuntza hauen erdian gune grisa dagoela ere esan beharra dago.

Ausubelek beste bi muturreko ikaskuntza ere azaltzen dizkigu: ikaskuntza harkorra-k, ikasleak edukiak ulertzean datza, ondoren bere memoria kognitiboan erreproduzitu ahal izateko, betiere,irakasleak, dioena barneratuz soilik. Aldiz, beste muturrean, Aurkikuntzazko ikaskuntza dugu; hau da, ikasleak edukiak ez ditu modu pasiboan jasotzen, kontzeptuak bere kabuz ikertuz aurkitzen baititu, irakaslearen gidaritzapetik kanpo. Bi muturreko ikaskuntza hauen erdian ere gune grisa legoke.

Ikaskuntza esanguratsua lantzeko era hauek aipatzen ditu Ausubelek:

Subordinatu era: Ikasleak kontzeptu nagusiena dakiela kontuan hartuz irakasleak bigarren mailako kontzeptuak irakastean datza. Hau da, ikasleak eskola daki eta irakasleak eskola publikoa, pribatua… irakasteari legokio.

Superordenatu era: Subordinatuaren kontrakoa. Ikasleak bigarren mailako kontzeptuak dakizkiela, irakasleak kontzeptu nagusia irakastea da. Hau da: ikasleak eskola publikoa, pribatua daki eta irakasleak eskola zer den irakasteari legokio.

Konbinatzaile era: maila bereko kontzeptuak irakasteari dagokio. Adibidez: eskola badaki ikasleak, irakasleak etxearen kontzeptua irakastea.

Errepresentatzailea: Haurra egozentriko garaian dagoenean mahaiaren sinbolo bakarra duenean; hau da, bere mahaia bakarrarena. Irakaslearen irakaskuntzak sinbolikoa eta hitzezkoa izan behar du kasu honetan.

Kontzeptuala: Haurra egozentriko etapatik ateratzen denean ematen da. Adibidez, mahaiaren sinbolo unibertsala duenean; hau da, bere mahaiaz gain beste mahaiak ere badaudela ohartzean. Hemen, irakaslearen irakaskuntza hitzezkoa eta kontzeptuala izan behar da.

Proposizionala: Ikaslearen mahaia kognitiboa altuagoa denean, proposizio erako ikaskuntzak erabiliko ditu irakasleak haurrari irakasteko.

Kontzeptuak ahaztu eta berrikasteari dagokionez, ikaskuntza memoristikoan lehen aipatu den bezala denbora motzez barneratzen dira ezagutzak memorian, beraz ahaztu egiten da eta ez da berreskuratzen. Aldiz, irakaskuntza esanguratsuaren bidez ikasitakoa ondo barneratzen da eta guztiz ahaztea ez da posible; gainera, nahiz eta ezagutzen alderdi desberdinak ahaztu modu errazean berreskura daitezke.

Lehenago aipatu den bezala, Ausubelen teoriaren arabera, ikasleak dituen ezagutzetatik abiatuz hasten da ikasten. Aurretik dituen ezagutzak (ideiak, eskemak, ereduak…) ongi antolatuak badaude, eragin positiboa dauka jakintza berrien ikaskuntza esanguratsuan.

Eskolaren antolamendua ez dago ikaslearen aurretiko ezagutzak kontutan hartzeko bideratua. Honako teoria honetan,  ikasi behar duen pertsonak aurrera doan heinean, ezagutza berriak aurretik dituenekin desberdindu eta, aldi berean, erlazionatu egiten ditu. Curriculumeko edukiak irakatsi behar diren ideia orokorrak identifikatu ahal izateko antolatuta egon beharko zen, horrela, garrantzitsuena eta bigarren zer den jakiteko. Hau eginda, irakaskuntza materiaren aspektu orokorrenetatik eta antolatuenetatik hasi beharko zen, berehala, hauek, adibideen bidez irakaskuntza egoeretan aztertuz. Eduki orokorrak eta espezifikoak desberdintasun eta integrazio  ikuspuntutik landu behar dira,  hortaz gora eta behera joaten da hainbatetan, ez gaur egungo irakaskuntzan gertatzen den moduan, programa lineal baten bidez lantzen dela, dena garrantzitsua balitz bezala (ikaskuntza mekanikoa).

Ikaskuntza esanguratsua errazteko ikasleak guztiaren ikuste orokor bat izan behar du, honetaz aparte, aurretiko antolatzaileak oso lagungarriak dira baita. Ausubelek aurreko edukiak eta berriak erlazionatu eta desberdindu ez dezaketen ikasleentzat proposatu zituen. Gainera, hasieran aipatutako etengabeko integrazioa eta desberdintasunak lagungarriak dira.

Azkenik, azaldu beharra dago teoria honek irakaskuntza arloan nola eragiten duen.  Ikaskuntzan, irakasleak menperatzen duen edukiak aurkezten ditu, azalpenezko klasea eta ikaslea pasiboa izan gabe. Ikasleak irakasleari ulertzen ari den edukiak “bueltatu” behar dizkio eta ulertzen ez baditu irakasleak beste modu batean azaldu beharko ditu. Edukiak ulertzea elkarrizketa egon behar dela esan nahi du eta zerbait ulertzen denean ikaskuntza egon dela. Ahozko hizkuntza oso garrantzitsua eta funtsezkoa da ikaskuntza esanguratsua errazterako orduan. Bukatzeko, ikaskuntza esanguratsuarekin erlazionatzen den beste instrumentu bat mapa kontzeptuala da.

Ikaskuntza esanguratsuaz gain, beste zenbait taldek globalizazioaren inguruan jardun zuten. Honek ikasleek barneratutako ezagutzak errealitatean aplikatzeko metodologia desberdinei egiten die erreferentzia. Hala ere, azpimarratu beharra dago globalizazioak hiru helburu nagusi dituela: ikaskuntzak eguneroko bizitzarako baliagarriak izatea eta hiritarrak heztea. 

Hori lortzeko hiru metodologia desberdin jarrai ditzakegu; interesguneak, proiektuak eta ingurugiroaren ikerketa, alegia. 

Interesguneak finkatutako helburuak kontuan hartuz haurra motibatu eta horretarako lekua antolatu eta girotzean zentratzean datza. Gainera, metodologia hau 18 hilabeteko haurrekin erabiltzen has daiteke eta proposatutako jarduerak ikasgelan edo eskolako beste zenbait esparrutan burutu daitezke.

Proiektua gai jakin batzuk lantzeko erabiltzen den metodologia konstruktibista eta kooperatiboa da. Hau aurrera eramateko lau pauso bete behar dira: gure asmoa zein den jakitea, proiektua ikastaldearen ezaugarriak kontuan hartuta prestatzea, burutzea eta, azkenik, ebaluatzea. 

Ingurugiroaren ikerketa, ordea, ikasleek dituzten interesen inguruko arazo eta galderak planteatzea eta hauei ikerketa propioaren bidez irtenbidea ematea da. Honetarako motibazioa, galderen planteamendua, hipotesiak sortzea, informazioa bilatzea, datuak antolatzea, ondorioak ateratzea eta hauek azaltzea beharrezkoa dira. Hona hemen aurrez aipaturiko metodoen ezaugarri batzuk:

• Ikasitakoaren eta ikasitako kontzeptu berrien arteko harremanak ezartzea.
• Ikasitakoa esanguratsua eta erabilgarria izatea.
• Burua erabiltzea.
• Denbora antolatzea.
• Jarrera positiboa izatea.